Doğu Anadolu mutfağını tanımlayan bir usul varsa, o da yemekleri çok fazla malzemeyle değil, doğru hazırlıkla basitçe yapmaktır. Bu kahvaltılık lezzet, genellikle kavut, otlu peynir ve genellikle doğu Van iliyle ilişkilendirilen tüm diğer lezzetli yemekler ile aynı sofrada servis edilir.
Murtuğa nedir?
Zaman zaman ‘ev helvası’ olarak da adlandırılan, tereyağı ve unun birlikte kavrulmasından yapılır. Helva ile şerbet eklenirken, burada çırpılmış yumurtalar eklenir ve tercihinize göre ballı ve cevizli tatlı ya da karışıma peynir ekleyerek tuzlu versiyonunu hazırlayabilirsiniz.
Tarife AtlaKökenleri
Tarihi yüzyıllar öncesine dayanan Kavut aşına benzerliği malumdur ama murtuğanın savaşlar esnasında icat edilmiş olduğu söylenir. Söz konusu savaşlar, 19. yüzyılın başlarında Rusya ile Osmanlı İmparatorluğu arasında ve 20. yüzyılın başlarına kadar zaman zaman dursa da uzun süre devam etmiş olan savaşlardır. Doğu bölgelerindeki çatışmalar, birçok kişinin sırtlarında sadece kıyafetleriyle kaçmasına neden oldu ve bu yemek, malzeme eksikliğinden dolayı meydana geldi. (1) Bu yemeğin savaş şartlarına dayandığı teorisi, bu lezzetin kökeni olarak Türk Patent ve Marka Kurumu resmi sicilinde de listelenmiştir, ancak hangi savaşlara atıfta bulunulduğunu tanımlamamıştır. (2)
Ancak bu kadar basit olan birçok yemekte olduğu gibi, ülke sathına daha fazla yayılması ve farklı şekillerde tüketilmesi doğaldır. Örneğin Ağrı ve Elazığ illerinde bu yemeğe yumurta eklenmez, bunun yerine kavrulmuş un ilave edilir. Diyarbakırlılar bu yemeğe murtuğa (mirtoxe) ismini verirler, bazı Kürtler ise yemeğe sadece omlet anlamına gelen “arxavk” diyorlar. Bu isim daha genel bir isimdir ve sonunda asıl yemeğe ne eklendiğine bağlı olarak değişir.
Bu yemeğin bir başka versiyonu da gencirük olup kavut unundan yapılır.
1940’ların sonlarında Van, çok çeşitli lezzetleri içeren kahvaltıyı kendi spesiyalitesi haline getirmiştir. Tüm Türkiye’ye yayılan bu trend, yıllar içinde birçok yerde “Van kahvaltısı” adıyla sunulmaktadır. Bu kahvaltı kültürünün iyice popülerleşmesiyle, Haziran 2014’te Van’da 50.000’den fazla kişinin katıldığı en büyük toplu kahvaltıyla rekor kırılmıştır. (3)
Bununla birlikte Van, diğer yemekleriyle birlikte 2017 yılında gerekeni yapmış ve Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından murtuğanın patentini almıştır. (2)
Murtuğa: Nefis bir kahvaltı tabağı için sade bir meze
Malzemeler
- 120 gr un
- 100 gr tereyağı
- 1 yumurta
- bir tutam tuz
Talimatlar
- Tereyağını istediğiniz bir tavada eritin ve tuzu ekleyip unlayın.
- Tahta kaşık yardımıyla un farklı kokmaya ve rengi değişmeye başlayana kadar bu karışımı sürekli karıştırın.
- Yumurtayı ayrı bir kapta çırpın ve yavaş yavaş una ekleyin.
- Bir dakika daha pişirmeye ve karıştırmaya devam edin ve ısıyı kapatın.
- Sıcak servis yapın.
Notlar
