Badem, tarih boyunca hem tatlı hem de tuzlu olarak çeşitli yemeklerde kullanılmıştır. Ancak badem şekeri bugüne kadar kutlama ve şölenlerde ikram edilen bir şeker olarak varlığını devam ettirmektedir. Kökenine bir göz atalım.
Imlebbes nedir?
Imlebbes, “badem şekeri” olarak da adlandırılan şekerle kaplanmış bademlerdir.
Tarife Atla
Kökeni
Şekerin Ortadoğu’ya gelmesiyle, aşçılar şekeri önce karamelize eder ve bir çeşit gevrek yapmak için badem atarlardı. Bu buluş Perslere atfedilir ve onların Araplarla olan etkileşimleri şekerin batıya doğru yayılmasını sağladı. (1) Kesin tarih konusunda farklı kayıtlar vardır, ancak 13. yüzyıldan beri hem Orta Doğu’da hem de Avrupa’da badem şekerlerinin yapıldığı söylenir. (2)
Badem şekeri, refah ve bereketin sembolü olarak Osmanlı İmparatorluğu’da doğum, düğün ve sünnet gibi şölenlerde ikram edilirdi. Mehmed’in oğulları Bayezid ve Mustafa’nın 1457’deki sünnet şenliklerinde, bademlerin yanında şekerli kahve çekirdekleri, fındık, antep fıstığı, nohut ve daha pek çok şey verilirdi. Kaplama için farklı renklerin kullanılması ilk olarak 15. yüzyılda safran kullanılarak sarı renk elde edilmesiyle başlamıştır. İlk ve tek Türk badem şekeri tarifi 15. yüzyılda Şirvani tarafından yazılmıştır. (2)
Badem şekeri geleneği bugüne kadar devam etmekte ve İslami bayramlar veya özel günlerde de ikram edildiği görülmektedir. Doğal olarak zamanla birçok farklı versiyonları ortaya çıkmıştır. Yazılı kayıtlar az olduğundan Mardin’in badem şekerinin 13. yüzyılda popüler hale gelmesinden önce de bilinip bilinmediğine dair net bir şey söylenemez. Kesin olan şey ise, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edildiğidir. (3)
“İmlebbes” olarak adlandırılan veya bazen “imlebes” olarak da yazılan bademler Mardin’de yetiştirilir ve üzeri sade şekerle değil, tarçın, kakule ve çeşitli baharatlarla kaplanır. (4)
Baharatların kullanımı, Türkler ve Arapların mutfak bilgilerini paylaştıkları Abbasi yemeklerinin hala yaygın etkisine işaret ediyor. Bu etki Osmanlı mutfaklarına da yansımış ancak 15-16. yüzyıldan sonra modası geçmiştir.
Etimoloji
İmlebbes kelimesi, “kaplı” veya “örtülü” anlamına gelen Arapça “lebbes” kelimesinden gelir. Badem şekeri, badem için Farsça “badam” veya “bayam” (بادام/بايام) ve şeker için “şakar” (شكر) sözcüklerinden gelir.
Imlebbes: Şeker ile kaplanmış badem
Malzemeler
- 600 gr badem
- 400 gr şeker
- Su
Talimatlar
- Bademleri altın-kahverengi bir renk alana kadar kavurun.
- Şeker ve sudan yapılmış bir şerbet hazırlayın, genellikle bire bir oranı yeterlidir.
- Şeker ve sudan yapılmış bir şerbet hazırlayın, genellikle bire bir oranı yeterlidir.
- Bakır bir tavayı 70-80 dereceye ısıtın.
- Bademleri ve biraz şerbeti ekleyin ve kaplanana kadar sürekli olarak hareket ettirin.
- 2-3 dakika sonra şerbetin bir kısmını daha ekleyin ve bu adımı yaklaşık 40-50 kez tekrarlayın.
- Hepsi eşit şekilde kaplandığında, bademleri yaklaşık 30 dakika soğumaya bırakın ve servis yapın.
