Türkiye'nin güneydoğu bölgesi, bazıları ülkenin geri kalanına da yayılmış olan yüzlerce yıldır korunan geleneklerle bezenmiş şahane lezzetlerle doludur. Ülke geneline yayılmamış olan bir lezzet ise Mardin'in bello’sudur.
Bello nedir?
İnce bulgur, mercimek ve yumurta kombinasyonu ile her biri tam kararında pişirilir, çeşitli baharatlarla birlikte ezilir ve küçük lezzetli bir yemek elde edilir.
Tarife AtlaKökenleri
Türkler uzun süredir mercimek tüketmektedir. Kırmızı mercimek çorbasının bugüne kadar Türk mutfağının en sevilen ve temel yemeklerinden biri olduğunu düşünürsek, bu şaşırtıcı değildir. Selçuklular döneminde Türkler, Anadolu’ya yerleştiğinde mercimek ana baklagillerden biriydi ve o dönemden sonra da mercimek yetiştirmeye devam edildi. (1)
Selçuklular, özellikle sonraki yüzyıllarda Osmanlı’nın gurme ve elit mutfağı ile karşılaştırıldığında, sade mutfağı ile tanınırlar ki bu da yavan lezzetlere sahip oldukları anlamına gelmez. Burada bahsettiğimiz, Suriye’de kibbeh nayeh w’khodrawat olarak da bilinen bir yemek olan, içinde et olmayan Accin’in kuzeni hatta kardeşi olarak adlandırılabilir. (2) Etin mevcut olmamasının, yerel halkın, bu köftelerin birbirine iyi yapışmasını ve hacmini artırmasını sağlamak için eklenebilecek başka herhangi bir malzemeyle denemeler yapmasına ve seçenekler arasından yumurtanın tercih edilmiş olmasına sebep olduğu varsayılabilir.
Yumurtalar zaten Accin’in bir parçasıydı, bu yüzden onları karışıma eklemek mantıklıydı.
Bu küçük protein bombası, Accin’in etsiz versiyonu olarak tüm bölgelere yayılarak Mardinlileri daha da çok besledi.
Tabii ki, yumurtasız versiyonu Türkiye’de daha yaygın olarak bilinmekte ve farklı baharatlarla sunulmaktadır.
Etimoloji
Bu yemeğe bello yahut belloğ ismi verilir, Diyarbakır’da ise belluh denir.
Bello: Yumurtalı mercimek köftesi
Malzemeler
- 320 gram kırmızı mercimek
- 400 gram ince bulgur
- 6 yumurta
- 3 soğan
- 2 yemek kaşığı kişniş
- Yarım demet yeşil soğan
- Yarım demet maydanoz
- 100 ml zeytinyağı
- 400 ml bitkisel yağ
- 5 yemek kaşığı domates salçası
- Tuz
- Su
- 1 baş marul
Talimatlar
- Mercimekleri biraz su ve tuzda haşlayın.
- Bu arada soğanları ince ince doğrayın ve sıvı yağda kavurun.
- Yumuşadıktan sonra üzerine salçayı ekleyin ve ikisini birlikte pişirmeye devam edin.
- İnce bulguru mercimeklerin üzerine ilave edin, altını kapatın ve tencerenin kapağını kapatın, kalan nem bulguru yeterince yumuşatacaktır.
- Mercimeklere kişniş ve biraz daha tuz, mercimeklere soğan karışımını ekleyin ve yoğurun.
- Maydanoz ve yeşil soğanı ince ince kıyıp karışıma ekleyin.
- Yumurtaları çırpın ve bitkisel yağda kızartın, mercimek karışımına da ekleyin.
- Son bir kez yoğurun, daha fazla tuz gerekip gerekmediğini anlamak için tadına bakın, gerekiyorsa biraz daha ekleyin ve marul yapraklarıyla süsleyerek uzun küçük porsiyonlar halindeBibliyografya (1) Özgür Kızıldemir, Emrah Öztürk, Mehmet Sarıışık, “AİBÜSosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi”nde Tarihsel Gelişimde Türk MutfağıKültürünün Değişimleri, 2014(2) Gil Marks, Yahudi Yemekleri Ansiklopedisi, 2010
